Bitki beslenmesinde Demir

 

Demir Sülfat Nedir?

 

Halk dilinde 'Karaboya, Saçıkara, Saçıkıvrız, Şıbılık' olarak adlandırılan ve demir noksanlıklarının giderilmesinde en çok kullanılan demirli gübre Demir Sülfattır.

 

Toprakta hemen hemen her zaman demir vardır fakat bitkilerin alamayacağı formda olabilir. Demir yıkanmayla kaybolur ve toprağın alt tabakalarında tutunurlar. Bu nedenle Demir Sülfat gübresinin toprağa takviye edilmesi ile topraktaki demir eksikliği giderilir. Bu şekilde Demir Sülfat kullanımıyla bitkilerin kolaylıkla demir eksikliğini giderebileceği bir toprak formu oluşturmak mümkündür.

Demir Sülfat bünyesinde %17-20 arasında demir içermektedir. Ayrıca bitkinin gelişmesi için mutlaka gerekli olan Kükürt, Çinko, Bakır ve Mangan gibi diğer besin maddelerini de bünyesinde bulundurulmaktadır.

Demir Sülfat açık mavi yeşil renkte kristal yapılı inorganik bir gübredir.

 

Neden Kullanılmalıdır?

• Demir Sülfat'ın piyasada diğer gübre çeşitlerine göre çok daha ucuz olarak temin edilebilir olması.
• Bitki gelişmesi için mutlaka gerekli olan Demir, Kükürt, Çinko, Bakır ve Mangan gibi elementsel besin maddelerini içinde bulundurması
• Uygulandığı alanlarda uygun şartlarda hemen eriyerek bitkiler tarafından kolayca alınması. Bitkilere yeşil rengi veren ve fotosentez (bitkinin besin yapması) olayının gerçekleştiği klorofil pigmentinin yapısında rol alması
• Kullanıldığı bitkilerin daha canlı ve dirençli olması sağlar. Bitkilerin çiçek açmasında, meyve tutmasında, büyüme ve renk oluşumlarında fizyolojik olumlu etkiler yapması.
• Bütün bitkilerde erken olgunlaşmasını hasattan sonra da nakliye ve depolama sırasında dayanıklılığın artması Demir Sülfatın direk toprağa verildiği gibi çözelti formunda da yapraklara püskürtülerek uygulanabilir olması.

 

Kullanıldığı Alanlar

• Her türlü meyve ve sebze bahçelerinde
• Arpa ve Buğday üretiminde
• Pamuk, Mısır, Çeltik ve Ayçiçeği yetiştiriciliğinde
• Çiçekte ve süs bitkisi seralarında
• Kavun, Karpuz ve Salatalık yetiştiriciliğinde
• Çilek ve Muz yetiştiriciliğinde
• Bağa(asma) yetiştiriciliğinde
• Park, bahçe düzenleme alanlarında ve çim sahalarında

 

Faydaları

• Bitkilerde fotosentez için gerekli olan klorofil pigmentinin artmasını hızlandırarak bitkinin daima yeşil ve sağlıklı olmasını sağlar.
• Bitkilerde optimum büyümeyi ve gelişmeyi sağlar.
• Bitkilerde büyümeyi hızlandırır.
• Hastalık ve karşı bitkilerde dirençli olmasını sağlar.
• Çiçek meyve ve salkım silkmelerini önler ve döl tutumunu arttırır.
• Toprakta ve bitkide mantar  ve diğer hastalıkların oluşmasını önleyici bir etki yapar.

 

Kullanım Şekli

 Demir sülfat yılda bir defa kullanılmalıdır ve fazla kullanımdan kaçınılmalıdır.

Uygulama dozu olarak tarla topraklarında noksanlık derecesine ve bitkinin çeşit durumuna göre dönüme 50 kg kullanılması uygundur.

Yetişkin meyve ağaçlarında tam verim çağında ağaç başına ağaç yaşına göre 500 gr ila 2 kg demir sülfat verilebilir. Meyve ağaçlarının gübrelenmesi ağaç tacı altında açılarak çukurlara gömülerek veya çapa ile toprağa karıştırılarak yapılır.

DEMİR (Fe) EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ ve ÇÖZÜMLERİ

a)    BELİRTİLERİ

1) Genç yapraklarda kloroz ( sararma)

2) Yaprak damarlarında renk açılması

3) İleri safhada sürgün kuruması

b) ÇÖZÜMLERİ   

1) Ağacın gövdesine kuru ve sulu demir tuzları verilmesi

2) Yapraktan veya topraktan demir sülfat uygulanması


DEMİR NOKSANLIĞI (KLOROZ)

Bitkilerde demir noksanlığı çok yaygındır. Başlangıçta belirtiler çok genç yapraklarda yeşil rengin kaybıdır. Damarların aralarındaki dokular soluk yeşil, sarı hatta beyaz olurken, damarların kendisi koyu yeşildir. Yeni yapraklar tamamen renkten yoksun olarak çıkarlar, fakat damarlar daha sonra koyu yeşile dönerler. Demir noksanlığının tanınması oldukça kolaydır. En ince damarlar dahi yeşil kalarak damarlar arasındaki renk tamamen sarıya dönerler. Şiddetli noksanlıklarda damarlar da sararabilir. Demir noksanlığından kaynaklanan kloroz aşağıdaki gibi değişik şiddetlerde görülebilir :

Hafif Kloroz ( Sarılık ) : Yeni çıkan yapraklarda damarlar normal görünümdeyken damar aralaraı soluk yeşil ya da sarımsı yeşildir.

Orta Düzeyde Kloroz ( Sarılık ) : Yeni çıkan yapraklarda damar araları oldukça sarıdır.

Şiddetli  Kloroz ( Sarılık )  : Yeni çıkan yapraklar sarıdan fildişine kadar değişen renklerdedir. Damarlar yeşil ya da yeşil olmayabilir. Yaprak üzerinde kahverengi bölgeler vardır veya yaprağın tamamı kuruyabilir. Yapraklar genellikle dökülürler.

                                         

Meyve ağaçlarında demir noksanlığının bazı dallarda görülüp bazılarında görülmemesi sık rastlanan bir olaydır. Yaprak analizleriyle demir noksanlığının anlaşılması bazen kolay değildir. Bazen sarılık gösteren yaprağın demir içeriği yaprak analizlerinde daha yüksek bile çıkabilmektedir. Bunun nedeni demirin tüm formlarının bitkiye yarayışlı olmamasından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle her Demir Sülfat ürününün faydalı olması beklenmemelidir, doğru ürün kullanımı çok önemlidir.

SULAMA VE DEMİR NOKSANLIĞI İLİŞKİSİ

Birçok bölgede ağır kış yağışları büyüme mevsiminin başında meyve bahçelerindeki topraklarda normalden daha fazla nem varlığıyla sonuçlanır. Sonuçta birçok ağaç hatta meyve bahçesinin tamamı yazın başlangıcında demir noksanlığı belirtileri gösterir.

Demir noksanlığı sorununu gidermenin en iyi yolu iyi bir sulama ve pH yöntemiyle mümkündür. Ağır kış yağışlarında ve ilkbaharda yapılan sulamalardan kaynaklanan aşırı toprak nemliliği geçici demir noksanlıklarının sebebidir. Eğer her ilkbaharda aşırı sulama yapılırsa kronik demir noksanlığı görülür ve üretim engellenir

DEMİR NOKSANLIĞININ GİDERİLMESİ YÖNTEMLERİ

Demir noksanlığının giderilmesinde birkaç metod uygulanmaktadır. Bu metodlar şunlardır:

1-    Eşit miktarda karıştırılan demir sülfat+ kükürdün toprak uygulaması

2-    Demir şelatlarının toprak uygulaması

3-    Demir sülfat veya demir şelatları içeren yaprak sprey uygulamaları

4-    Ağaç gövdelerine ferric amonyum citrate veya demir sülfat enjeksiyonu

Sarılık görülen bireysel ağaç uygulamalarında ve küçük mekanlarda, sonbaharda yada erken ilkbaharda  toprak uygulamaları yapılabilir. Eşit miktarlarda karıştırılan  Demirsülfat ve kükürt uzun süren etkiler sağlayabilir ve pahalı değildir

DEMİR SÜLFATIN TOĞRAĞA UYGULAMA YÖNTEMLERİ

1-    Sarılık görülen bireysel ağaç uygulamalrında ve küçük mekanlarda sonbaharda ya da erken ilkbaharda toprak uygulamaları yapılabilir.

2-    Büyük alanlarda bütün bir alana kükürt-demir sülfat uygulamaları yapmak pratikbir metod değildir ayrıca arzu da edilmez, bunun yerine klorozdanetkilenen ağaç iz düşümüne ( ağaç tacının dış kenarlarına ) 2.5-5 cm çapına birbirlerinden 45-60 cm aralıklarla 30-45 cm derinliğinde delikler açarak uygulama yapılmalıdır. Her deliğe 10 cm'lik toprak yüzeyine demir sülfat-kükürt karışımı doldurulmalıdır.

3-    Büyük ağaçlar için 3-4, küçük ağaçlar için 1-2 daire şeklinde uygulanabilir. Tablo 4 te ağacın büyüklüğüne göre ne kadar delik açılacağı ve ne kadar karışım konacağı belirtilmektedir.

4-     Sıra halindeki küçük çalı tipi ağaç ve ağaççıklarda aynı miktarda demir sülfat ve elementel kükürt karışımı kullanılarak uygulama yapılabilir. Bunun için 10 cm derinliğinde bitkilerin gövdesinden 25-60 uzaklıkta şerit halindee toprak kazılır ve kazılan yere demir sülfat+kükürt  karışımıdökülür ve kazılan yer toprakla kapatılır.

Toprağa uygulandıklarında meyve bahçelerinde ağaç  büyüklüğüne göre ağaç başına 70-150 gr yetebilmektedir. Bununla beraber şiddetli noksanlık durumunda bu oran 500 gr'a kadar çıkarılabilir. Bağlarda ise asma başına 10-50 gr yeterlidir.  Çok fazla demir verilmişse koyulaşmış yapraklar görülebilir. Bu durum kalıcı zararlara nadiren sebep olmaktadır. Siyahlaşmış yapraklar uygulamadan hemen sonra düşecektir ve yerine çıkan yapraklar genellikle koyu yeşil ve sağlıklıdırlar.